Rechtbank Rechtszaak Begrippen Uitleg van juridische woorden. Wat betekenen begrippen in de Rechtbank gebruikt in een rechtszaak door de rechter en advocaat? Als je op de een of andere manier te maken krijgt met een rechtbank of rechtszaak, dan is het prettig om te weten wat de betekenis is van de begrippen en woorden die gebruikt kunnen worden door een rechter of advocaat. Op deze pagina rechtbank rechtszaak begrippen uitleg van juridische woorden kun je meer informatie over de betekenis vinden.

Rechtbank Rechtszaak Begrippen Uitleg van Juridische woorden

Hieronder het alfabetisch overzicht van rechtbank rechtszaak begrippen. Links op de pagina verwijzen naar uitgebreide informatie en uitleg het genoemde woorden of onderwerp.

Overzicht Rechtbank Rechtszaak Begrippen

Aanhangig maken

Dit begrip wordt gebruikt voor het opstarten van een zaak bij de rechter. In een strafzaak gebeurt dit door middel van een dagvaarding of een oproep van de officier van justitie. Bij een civiel proces gebeurt dit door een verzoekschrift aan de rechter door de eisende partij of zorgt de eisende partij voor een dagvaarding die aan de tegenpartij wordt gestuurd.

Advocaat

Een advocaat is een man of vrouw, ook wel raadsman genoemd, die een studie rechten succesvol heeft afgerond en lid is van de Nederlandse Orde van Advocaten. De advocaat staat kan een verdachte, gedaagde of slachtoffer bijstaan in gerechtelijke procedures. Het beroep van advocaat is wettelijk beschermd. Misbruik ervan is strafbaar. Op Legalista kun je waarderingen van advocaten vinden gedaan door bezoekers.

Appèl

Zie hoger beroep.

Arrondissement

Een arrondissement is een rechtsgebied dat onder de verantwoordelijkheid van één rechtbank valt. Nederland kent sinds 11 januari 2013 elf arrondissementen.

Ambtshalve toevoeging

Een rechter kan bepalen dat een verdacht kosteloze rechtsbijstand moet krijgen van een advocaat in een rechtszaak, zonder dat deze persoon er zelf om heeft gevraagd. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij psychiatrische patiënten die in bewaring zijn gesteld of vreemdelingen. Maar ook andere situaties zijn denkbaar. Als de rechter hiertoe beslist wordt het een ambtelijke toevoeging genoemd.

Arrest

De formele uitspraak van het gerechtshof of de hoge raad wordt een arrest genoemd.

Balie

Met het begrip balie wordt de gehele advocatuur aangeduid.

Belofte

Een getuige moet op een zitting verklaren dat hij of zij de volledige waarheid spreekt. Voorafgaand aan een getuigenverhoor wordt daarom de belofte afgenomen waarmee deze verklaring formeel wordt vastgelegd. Blijkt een getuige opzettelijk niet de waarheid te spreken en pleegt meineed, dan is dit strafbaar. De belofte wordt afgesloten met de uitspraak “Dat beloof ik”. Een gelovig iemand kan ervoor kiezen om de eed af te leggen.

Bestuursrecht

Het bestuursrecht is één van drie echte rechtsgebieden. In het bestuursrecht worden zaken afgehandeld tussen de overheid en de burger, bedrijven en organisaties. Ben je het niet eens met de beslissing van een overheidsinstantie, heb je hiertegen al bezwaar gemaakt, maar is dit afgewezen dan kun je in beroep gaan tegen de beslissing bij de bestuursrechter.

Bewindvoerder

Als iemand door de lichamelijke of geestelijke situatie waarin deze persoon zich verkeerd niet in staat is om zelf te handelen kan een rechter een beslissing nemen om een bewindvoerder aan te stellen. De bewindvoerder beheert daarna het vermogen en de goederen van de persoon die onder bewind is gesteld. Hierover moet de bewindvoerder trouwens wel formeel verantwoording afleggen.

Burgerlijk Recht

Zie Civiel Recht.

Cassatie

Met cassatie of in cassatie gaan wordt bedoeld het in hoger beroep gaan bij de Hoge Raad tegen een uitspraak die door een lagere rechtbank is gedaan.

Civiel Recht

In civiel recht zijn zaken geregeld waarbij sprake is van conflicten tussen particulieren, organisaties en bedrijven. Dit kunnen zaken zijn tussen particulieren onderling, maar ook tussen organisaties en particulieren. Daarnaast worden juridische conflicten tussen bedrijven en organisaties onderling ook via het cibiel recht geregeld. Het civiel recht is één van de drie “echte” rechtsgebieden. Er wordt trouwens ook wel gesproken van burgerlijk recht.

Competentie

Voorafgaand aan het versturen van een dagvaarding en het beginnen van een rechtszaak moet bepaald worden welke rechter of rechters bevoegd zijn om recht te spreken. Dit wordt de absolute competentie genoemd. Daarnaast moet bepaald worden in welk arrondissement de rechtszaak moet plaatsvinden. Dit wordt de relatieve competentie genoemd.

Cumulatieve tenlastelegging

In een dagvaarding kan een verdachte voor strafbare meerdere feiten worden opgeroepen. Is dit het geval dan wordt er gesproken over cumulatieve tenlastelegging.

Curator

De curator is een door de rechtbank aangewezen persoon die verschillende rollen kan hebben.

Bij een faillissement is de door de rechter aangewezen curator verantwoordelijk zoveel mogelijk te gelde maken van het vermogen van de persoon of organisatie die failliet is gemaakt en het op de juiste manier verdelen ervan onder de schuldeisers
Als een persoon handelingsonbekwaam is kan de rechtbank iemand aanwijzen die namens deze persoon kan optreden. Dit is ook bekend onder het begrip onder curatele stellen.
In een situatie in het familie- of jeugdrecht waarin een ouder of voogd niet in staat is om goed voor de belangen van een kind op te kunnen treden of dit niet wil doen, kan een rechter een bijzondere curator aanstellen die deze taak op zich neemt.

Dading

In sommige gevallen komen dader en slachtoffer zelf tot een overeenkomst of schikking. Er wordt dan een contract gesloten tussen dader en slachtoffer over de vergoeding van de schade en de rechter hoeft geen uitspraak te doen. Deze situatie wordt dading genoemd.

Dagvaarding

De dagvaarding is een formele, schriftelijke, oproep om voor een gerecht te verschijnen.

Delict

Met het begrip delict wordt op juridische wijze een strafbaar feit aangeduid.

Discretionaire bevoegdheid

Binnen het Nederlandse recht heeft een rechter een zekere mate van vrijheid om beslissingen te nemen al naar gelang de situatie. Deze vrije beslissingsruimte wordt officieel de discretionaire bevoegdheid van de rechter genoemd.

Dood door schuld

Dit is een misdrijf waarbij iemand het leven verliest door de schuld van een ander. Er moet sprake zijn van verwijtbaar gedrag maar er is geen enkele bedoeling om deze persoon om het leven te brengen.

Doodslag

Als iemand om het leven is gebracht zonder dat hieraan voorafgaand een duidelijk plan lag maar wel met de bedoeling iemand opzettelijk om het leven te brengen dan is er in het Nederlandse Recht sprake van doodslag. De strafmaat voor doodslag is lager dan voor moord maar hoger dan voor dood door schuld. Zie ook dood door schuld en moord.

Eed

Een getuige moet op een zitting verklaren dat hij of zij de volledige waarheid spreekt. Voorafgaand aan een getuigenverhoor wordt daarom de belofte afgenomen waarmee deze verklaring formeel wordt vastgelegd. Blijkt een getuige opzettelijk niet de waarheid te spreken en pleegt meineed, dan is dit strafbaar. De eed wordt afgesloten met de uitspraak “Zo waarlijk helpe mij God almachtig.” Een niet-gelovig iemand kan ervoor kiezen om de belofte af te leggen.

Eis

Met de eis wordt de straf bedoeld die de verdachte volgens de Officier van Justitie moet krijgen. De rechter bepaalt aan het einde van de rechtszaak de uiteindelijke straf. Deze kan overeenkomen met de eis. Maar dat hoeft uiteraard niet.

Enkelvoudige kamer

Een zitting waarbij slechts één rechter uitspraak doet. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door de politierechter, kinderrechter of president tijdens een kort geding.

Enquête

Als een rechter in een civiele zaak getuigen verhoort dan wordt dit een enquête genoemd.

Gedaagde

In het civiel recht wordt de persoon of organisatie aan wie een eis of vordering wordt gericht in een dagvaarding de gedaagde genoemd.

Gerecht

De rechtbank die zaken in hoger beroep in behandeling neemt, ook wel gerechtshof genoemd. In Nederland zijn er vier gerechtshoven.

Getuige à charge

Als de Officier van Justitie in een strafzaak een getuige oproept dan wordt dit een getuige à charge. Meestal legt deze getuige een verklaring af die belastend is voor de verdachte. Hiervoor wordt dus het van oorsprong Franse begrip à charge gebruikt.

Getuige à decharge

Een getuige à decharge is wordt door de verdediging in een strafzaak opgeroepen en legt meestal een ontlastende verklaring voor de verdachte af.

Griffie

Met de griffie wordt de administratieve afdeling van een gerecht aangeduid.

Grondwet

De grondrechten en plichten van Nederlandse burgers zijn in de Grondwet vervat. Ook zijn in de Grondwet de bevoegdheden van de Koning, het parlement en de ministers, hoe wetten kunnen worden gemaakt en hoe de rechtspraak werkt vastgelegd. Wijzigingen in de grondwet kunnen alleen met ten minste tweederde meerderheid in het Nederlandse parlement worden doorgevoerd.

Herziening

Als er zich na een onherroepelijke uitspraak in een rechtszaak een nieuw gegeven heeft voorgedaan dat ten tijde van de terechtzitting nog niet bekend was bij de rechter dan kan er een herziening worden aangevraagd bij de Hoge Zaak. De Hoge Raad kan op basis van deze informatie de zaak te heropenen of niet.

Hoge Raad

De Hoge Raad is de hoogste rechtbank van Nederland. Zelf stelt de Hoge Raad geen feiten vast maar bekijkt of de lagere rechtsorganen bij de totstandkoming van de uitspraak het recht op de juiste wijze heeft toegepast.

Hoger Beroep

Als je het niet eens bent met het vonnis van een rechter is er de mogelijkheid om in hoger beroep te gaan. Dit wordt ook wel een appèl genoemd. Er wordt dan een uitspraak gevraagd van een hogere rechter. Nadat een zaak bij de rechtbank is behandel kan er hoge beroep worden aangetekend bij een gerechtshof. Is iemand het niet eens met een uitspraak van een gerechtshof dan kan er een zogenaamd cassatie verzoek worden ingediend bij de Hoge Raad.

Huis van bewaring

Dit is de gevangenis waar die nog moeten voorkomen bij de rechter en in voorlopige hechtenis zitten. Ook zitten daders van een licht vergrijp soms een korte gevangenisstraf uit in het Huis van bewaring.

Immateriële schade

Dit is de schade die is aangedaan aan een slachtoffer die niet direct in geld is uit te drukken. Hierbij kan gedacht worden aan gemis, pijn, of verdriet. Een rechter kan wel een dader wel een schadevergoeding voor geleden immateriële schade opleggen. Deze vergoeding wordt smartengeld genoemd. Zie ook materiële schade.

Jurisprudentie

Met dit begrip worden alle uitspraken die rechters in het verleden hebben gedaan aangeduid. Deze zogenaamde jurisprudentie wordt vaak gebruikt als basis voor gelijksoortige rechtszaken in de toekomst en zowel gebruikt door de officier van justitie, de advocaat als de rechter.

Justitie

Justitie is de verzamelnaam voor alle overheidsfuncties en -functionarissen die zich bezighouden met de handhaving van het recht.

Kinderrechter

Een kinderrechter behandelt strafzaken van minderjarigen, kinderen tussen de 12 en 18 jaar. Daarnaast is de kinderrechter ook verantwoordelijk voor civiele jeugdbeschermingszaken.

Kort Geding

Vereist een civiele zaak een zeer snelle behandeling dan kan er een Kort Geding worden aangespannen waarbij een rechter snel een voorlopige uitspraak kan doen. Na deze uitspraak kunnen partijen nog wel naar de rechter gaan voor een uitspraak. Dit wordt een bodemprocedure genoemd.

Landsadvocaat

De landsavocaat is een advocaat die namens het Rijk optreedt in rechtszaken of het Rijk juridisch advies geeft.

Lik-op-stuk

Politie en justitie kunnen ervoor kiezen voor lik-op-stuk beleid. Een overtreder ontvangt dan direct een boete of een dagvaarding. Bij de lik-op-stuk aanpak wordt dus veel sneller gehandeld dan anders. Het is bedoeld om overtreders af te schrikken hun overtredingen te plegen.

Magistratuur

Met de magistratuur worden alle leden van de rechterlijke macht, dat wil zeggen de rechters en de leden van het Openbaar Ministerie aangeduid. De rechters worden ook wel omschreven als de zittende magistratuur en het Openbaar Ministerie als de staande magistratuur.

Materiële schade

Dit is de schade, geleden door het slachtoffer, dat direct in geld is uit te drukken. Zie ook immateriële schade.

Mediation

Voordat geschillen voor de rechter worden gebracht, kun je ervoor kiezen om deze op te lossen via mediation. Deze vorm wordt vaak ingezet bij echtscheiding, arbeidsgeschillen en geschillen tussen overheid en burger. Over het algemeen zijn de kosten bij het oplossen van geschillen via mediation veel lager dan als er een rechtszaak gevoerd moet worden. Op Legalista kun je waarderingen van mediators vinden gedaan door bezoekers.

Meervoudige kamer

Bij een zitting waarbij ten minste drie rechters tot een uitspraak moeten komen wordt gesproken van een meervoudige kamer. Hiervan is vooral sprake bij grote en gecompliceerde rechtszaken.

Meineed

Als een getuige tijdens een rechtszitting opzettelijk niet de waarheid spreekt en dus liegt is er sprake van meineed.

Misdrijf

In het strafrecht wordt een zwaar strafrechtelijk vergrijp aangeduid als misdaad. Een zaak waarbij sprake is van een misdrijf wordt in beginsel altijd in behandeling genomen door de afdeling strafrecht van een rechtbank. Een lichter vergrijp wordt overtreding genoemd.

Moord

Er is sprake van moord als er overtuigend bewezen is dat iemand opzettelijk en met voorbedachte rade om het leven is gebracht. Is dit het geval dan kan een rechtbank als maximale straf levenslang opleggen.

Ne bis idem

In het Nederlandse strafrecht mag iemand maar één keer worden veroordeeld voor hetzelfde vergrijp. Dit rechtsprincipe wordt aangeduide met het Latijnse begrip Ne bis idem (= is niet tweemaal voor hetzelfde).

Nietigverklaring

Een hogere rechter kan oordelen dat een uitspraak van een lagere rechter niet geldig is. Dit wordt nietigverklaring genoemd. En in het strafrecht kan zelfs een dagvaarding door een rechter nietigverklaard worden. Is dit het geval dan wordt een strafzaak niet in behandeling genomen door de rechter op basis van de inhoud van de dagvaarding.

Niet-ontvankelijk

Een recht kan bepalen dat een zaak die is voorgelegd niet in behandeling wordt genomen als er niet voldaan is aan de formele eisen die gesteld worden. In zo’n situatie is wordt een zaak door de recht niet-ontvankelijk verklaard. Ook het Openbaar Ministerie kan een zaak niet-ontvankelijk verklaren. Di gebeurt bijvoorbeeld als de opsporing en vervolging op een juridisch onjuiste of onvolledige wijze hebben plaatsgevonden.

Noodweer

Als je een misdrijf hebt gepleegd om jezelf of om andere te beschermen tegen een onmiddellijke dreiging dan kan de rechter dit aan duiden als noodweer. Er moet wel sprake zijn van noodzakelijke verdediging en er mogen geen grenzen zijn overschreden. Is dit het geval dan is er geen sprake meer van een misdrijf en de dader is niet meer strafbaar.

Noodweerexces

Met noodweerexces wordt de situatie aangeduid waarin er wel grenzen zijn overschreden van noodweer. Maar deze overschrijding plaats heeft gevonden door de situatie en bijvoorbeeld de paniek die is ontstaan. Stelt de rechter noodweerexces vast dan is er geen sprake meer van een misdrijf en de dader is niet meer strafbaar.

Officier van Justitie

De Officier van Justitie is de leidinggevende tijdens het onderzoek naar een strafzaak. Op basis van het onderzoek bepaalt hij of zij om de zaak voor de rechter te brengen, te schikken of de seponeren. Tijdens de rechtszaak is de Officier van Justitie de vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie die de feiten voorlegt aan de rechter op basis waarvan de rechter moet beslissen of er voldoende wettig en overtuigend bewijs is om een verdachte te veroordelen. De Officier van Justitie mag een verdachte verhoren en getuigen oproepen en ondervragen, ook die van de verdediging. In het zogenaamde requisitor dat de Officier van Justietie tijdens de rechtszitting houdt, worden alle feiten die zijn verzameld op een rij gezet en een voorstel gedaan voor de strafmaat.

Onherroepelijk

Als een zaak helemaal is afgedaan tot in het hoogste rechtscollege of als de termijn waarbinnen hoger beroep of cassatie kan worden aangevraagd is verstreken wordt de uitspraak in een rechtszaak onherroepelijk en staat dus vast. Het enige wat nog kan is een herziening aan te vragen als zich nieuwe feiten hebben voorgedaan die ten tijde van de rechtszaak onbekend waren.

Onrechtmatig bewijs

Hiermee wordt bedoeld bewijs dat het Openbaar Ministerie op een wijze heeft verkregen die niet volgens de wet is gegaan. Is dit het geval dan mag dit onrechtmatig verkregen bewijs geen rol spelen in de rechtszaak.

Ontoerekeningsvatbaar

Een dader kan een daad hebben gepleegd in een dusdanig psychische toestand dat hij of zij niet helemaal verantwoordelijk kan worden gehouden. Is dit het geval dan is er sprake van ontoerekeningsvatbaar handelen. De rechter kan bepalen in hoeverre hier sprake van is en in welke mate (welk percentage). Meestal baseert de rechter zich hierbij op advies van specialisten zoals psychologen of psychiaters die onderzoek hebben gedaan naar het specifieke geval.

Ontslag van rechtsvervolging

Als een rechter vindt dat een dader wel een daad heeft gepleegd door noodweer, noodweerexces of ontoerekeningsvatbaarheid tijdens het plegen ervan niet strafbaar is, kan er ontslag van rechtsvervolging worden uitgesproken. Er volgt dan geen straf.

Onvoorwaardelijke straf

Dit is een straf die de rechter oplegt en ook daadwerkelijk moet worden uitgevoerd.

Opportuniteitsbeginsel

Er is afgesproken dat de Officier van Justitie bepaald of er strafvervolging wordt ingesteld bij een strafbaar feit. Dit wordt het opportuniteitsbeginsel genoemd. Als er besloten wordt om niet te vervolgen kunnen belanghebbenden een klacht hierover indienen bij het gerechtshof. Het gerechtshof kan de Officier van Justitie naar aanleiding van het verzoek verplichten om alsnog onderzoek in te stellen.

Overtreding

Een overtreding is een licht strafrechtelijk vergrijp dat wordt behandeld door de kantonrechter en meestal wordt afgedaan met een boete.

Penitentiaire inrichting

Gevangenis of huis van bewaring.

Rechtbank

Elke rechtszaak begint in Nederland vrijwel altijd bij de rechtbank. Dit is het laagste niveau waarop recht gesproken wordt in zowel het civiel recht, bestuursrecht als het strafrecht. In Nederland zijn er in totaal elf rechtbanken met elke een eigen rechtsgebied…rechtbank openingstijden >

Strafrecht

Het strafrecht is het officiële rechtsgebied waarin door een strafrechter bepaald wordt of een persoon een strafbaar feit heeft gepleegd en hiervoor een straf moet krijgen of niet. Een speciaal onderdeel van het strafrecht is het jeugdstrafrecht omdat dit de grenzen van de drie rechtsgebieden kan overstijgen.

Voorwaardelijke straf

Dit is een gedeelte van de straf die de dader pas opgelegd krijgt als hij zich niet houdt aan de afspraken, voorwaarden, die de rechter heeft opgelegd in de zogenaamde proeftijd. Als de dader zich niet houdt aan deze afspraken tijdens de proefperiode kan de Officier van Justitie aan de rechter vragen de voorwaardelijke straf om te zetten in een onvoorwaardelijke straf.

Wraking

Als een partij denkt dat een rechter partijdig is in een zaak dan kan er een wrakingsverzoek worden ingediend. Een aantal andere rechters gaan na of het verzoek tot wraking gegrond is of niet. Wordt het verzoek gegrond verklaard dan wordt de betreffende rechter vervangen. Wordt het verzoek ongegrond verklaard dan gaat de rechtszaak verder met dezelfde rechter.